Handelen oud-burgemeester Van der Lely in WO2 'van hogerhand opgelegd'

WOUDRICHEM - Het college van BenW van de gemeente Altena heeft bij het Streekarchief gevraagd een verdiepend onderzoek in te stellen naar het handelen van oud-burgemeester J. van der Lely van de voormalig gemeente Woudrichem ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. De conlusie luidt dat burgemeester Van der Lely in veel van de aangevoerde gevallen reageerde op een van hogerhand aan hem voorgelegd verzoek. De actie was nooit ongevraagd of op eigen initiatief ondernomen. Het eindrapport wordt nu door het college en de raad verder bestudeerd.

Eerder onderzoek
In 2020 werd door Bert van Straten en Raoul Nijst een onderzoek verricht naar het handelen van oud-burgemeester Van der Lely. Dat onderzoek zet de nodige vraagtekens bij het handelen van de oud-burgemeester. De onderzoekers vroegen aan de gemeente om een reactie.

Het college reageert: 'Wij willen vanzelfsprekend zeer zorgvuldig omgaan met dit onderzoek en de bijbehorende vraag. Daarom hebben wij aan het Streekarchief Langstraat Heusden Altena gevraagd een verdiepend onderzoek uit te voeren. Wij hebben daarbij aangegeven ook met name op zoek te zijn naar duiding van het handelen van de burgemeester in relatie tot andere burgemeesters in die oorlogsjaren.'

Conclusies
Het Streekarchief heeft zijn bevindingen in een eindrapport gebundeld: 'Geconcludeerd kan worden dat burgemeester Van der Lely in veel van de door Van Straten en Nijst aangevoerde gevallen desgevraagd reageerde op een van hogerhand aan hem voorgelegd verzoek. De actie was nooit ongevraagd of op eigen initiatief ondernomen.' Verderop: 'Anderzijds bevatten de bronnen evenmin aanwijzingen voor een heldhaftig optreden. Nergens komt naar voren dat Van der Lely op enig moment niet aan een verzoek of verordening heeft voldaan of een protest heeft laten blijken.'

In het eindoordeel staat verder: 'De bewering van Van Straten en Nijst dat Van der Lely welwillende contacten had met de Duitsers en hen ongevraagd informatie aanleverde, valt niet te onderbouwen.' Maar ook: 'Anderzijds bevatten de bronnen evenmin aanwijzingen voor een heldhaftig optreden.'

Het Streekarchief stelt verder dat Van Straten en Nijst ten onrechte menen dat het optreden van Van der Lely na de oorlog nooit is onderzocht, omdat hij al in 1943 overleden was. 'Postuum heeft Van der Lely wel degelijk bijzondere rechtspleging ondergaan, wat blijkt uit zijn dossier in het CABR-archief. In dit dossier wordt melding gemaakt van steun aan Winterhulp Nederland en Van der Lely’s functie van buurtschapshoofd van de Nederlandse Volks Dienst. Op 1 juni 1947 viel het besluit dat er geen nader onderzoek nodig was, al is het niet meer mogelijk te achterhalen waarom.'

Bronnen
Het Streekarchief maakte van het onderzoek gebruik van diverse Nederlandse archieven waaronder die van het Nederlands Instituut voor Oorlogs Documentatie (NIOD), het Instituut voor Oorlogs- Holocausten Genocidestudies, het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging in het Nationaal Archief in Den Haag en het Brabants Historisch Informatie Centrum.