Monument Merwedegijzelaars: blijvende herinnering aan een drama

WERKENDAM - REGIO: In de nacht van 9 op 10 mei 1944 schiet het verzet bij de Helsluis twee landwachters dood. Als represaille worden in de week daarna aan beide zijden van de rivier de Merwede honderden, veelal jonge, mannen opgepakt en door de bezetter weggevoerd. Van deze mannen keren er 26 niet terug.

Zaterdag (3-10) werden in de gemeenten Sliedrecht, Hardinxveld-Giessendam en Altena de drie monumenten onthuld ter nagedachtenis aan de Merwedegijzelaars. De monumenten werden als drieluik ontworpen door Richard van der Koppel uit Genderen: Onschuld & Angst, Strijd & Verdriet, Erkenning & Compassie.

Initiatiefneemster Anja van der Starre heeft zich 15 jaar lang ingezet om erkenning te krijgen voor de omgekomen mannen. De onthulling van de drie monumenten bekronen haar inzet. '75 jaar na de oorlog is er dan eindelijk erkenning.'

Onthulling
De onthulling in Sliedrecht vond als eerste plaats. Burgemeester Dirk van der Borg ('Vrijheid is niet en nooit vanzelfsprekend.'), Anja van der Starre, nabestaanden van de Merwedegijzelaars en kunstenaar Richard van der Koppel voerden het woord. Het monument werd onthuld door de heer Martinus Bos, een nog in leven zijnde Merwedegijzelaar, samen met zijn achterkleinzoon, Jan Willem Ruis.

Aansluitend ging het naar Hardinxveld-Giessendam en Werkendam. Ook hier werd gesproken door de burgemeester en nabestaanden. In Werkendam vond de onthulling plaats door burgemeester Egbert Lichtenberg en Piet en Riet Kramer, nabestaanden van een Merwedegijzelaar. Het programma in Werkendam werd afgesloten met muziek.

Boekje
Ook op deze dag verscheen een publicatie over de Merwedegijzelaars na de eerste in 2020. Die uitgave leidde tot veel reacties: veel inwoners van de drie dorpen blijken weinig meer afweten van het drama. Hey boekje maakte veel verhalen los en bracht meer aan het licht over de razzia en de gevolgen daarvan.

Nu, in 2020, laat de Historische Vereniging Hardinxveld-Giessendam een heruitgave van het boek verschijnen, met veel meer informatie dan in de eerste druk. Vrijwel alles dat in de achterliggende tien jaar bekend werd, kreeg een plek: alle aspecten rond de razzia, de gevolgen tot aan de totstandkoming van het monument. De auteur, Anja van der Starre, laat familieleden en ooggetuigen aan het woord. Zo werd het boekje een unieke en boeiende uitgave met veel illustraties over een verschrikkelijk gebeuren.

(Foto wethouder Hans Tanis)